Azaplar

Azaplar yada Azaplar sınıfı olarakta bilinir; Osmanlılardan önce bulunan anadolu beyliklerinde, donanma hizmetinde kullanılan hafif yaya askerleri tarif eden bir askeri sınıftır. Azaplar kelimesi Arapça Azab kelimesinden gelmektedir ve kelimenin türkçe anlamı evli olmayan, bekar erkek’tir.
Azaplar yada Azaplar sınıfı ilk ne zaman görüldü

İlk olarak Aydınoğullan Beyliği’nde (XIV.yy) görülmektedir. Aydınoğullarında, Beyliğe Azaplar denilen donanma askeri, denizcilikten büyük kazançlar sağlamıştır.

Bu teşkilat XV. yüzyıl ortalarında Akkoyunlularda da görülmektedir.
Azapların – azap Sınıfındakilerin Özellikleri

1. Azapların evlenmeleri yasaktır.

2. Savaşta ordunun en önünde yer alırlar.

3. Azab askerlerinin temel donanımı ok, yay, eğri kılıç ve savunma için bir kalkandan oluşur.

4. Çoğunlukla zırh giymezler.
Azapların – Azap Sınıfındakilerin Görevleri

Azablar Osmanlı ordusunun Anadolu’daki yaya askerlerinin çoğunluğunu oluştururlardı ve yerleşim birimlerinin güvenliğinin sağlanması, kalelerin savunulması gibi görevleri yerine getirirlerdi. Herhangi bir saldırı gerçekleşirse, azablar düşman birliklerine ok atarak ilerleyiş sırasında kayıp vermelerini ve özellikle düşman süvarisinin saf düzeninin bozulmasını sağlamaya çalışırlardı. Düşmanla yakın temasa giren azab birliği geri çekilerek ya da kaçarak gerisindeki yeniçeriler ve topçu birliklerinin ateş açmaları için alan yaratmaya çalışırdı.

Bu arada Osmanlı ordusunun kanatlarını oluşturan tımarlı sipahiler için merkeze yüklenen düşman ordusunu kanatlardan vurma fırsatı doğabilirdi. Azapları takip ederken safları daha da bozulan düşman ordusu, tahkim edilmiş yeniçeri siperlerine ve onların arkasındaki daha ağır donanımlı, daha iyi eğitilmiş profesyonel askerlere çarpardı. Tımarlı sipahiler tarafından kaçış yolları kapatılarak bozguna uğratılırlardı. hilal taktiği olarak adlandırılan bu stratejinin en önemli rolünü oynarlardı.
Osmanlılarda Azaplar Sınıfı

Osmanlılar da ise Azaplar 3 sınıfa ayrılımıştır bunlar şunlardır;

1. Yaya Azapları

2. Deniz Azapları

3. Kale Azapları
Yaya azapları

XV. yüzyıl ortalarında orduda tüfeğin yer almasına kadar savaşlarda önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Yaya azaplarına ihtiyaç duyulduğu zaman yirmi veya otuz ev başına bir er hesabı “azap çağırmak” usulü ile Anadolu’nun sağlam yapılı gençleri arasından kefilli olarak toplanmışlardır. Maaşlarını, onları toplayan aileler verirler, savaş süresince de azaplar devlete vergi ödemezlerdi. Yaya azapları, savaşlarda oklarıyla ordunun önünde yeralarak ilk düşman hücumunu karşılarlardı.
Deniz Azapları

Denizcilik Osmanlılarda önem kazanınca, XV. yüzyıl ortalarında, Azapların “Tüfenk-endaz” olarak maaşla gemilerde hizmet etmeleri kabul edilmiş ve bunlar, Osmanlı donanmasının kürek döneminde önemli başarılar sağlamışlardır.
Kale Azapları

Kale muhafızlıklarında hizmet görürlerdi. Kalelerde azaban-ı evvel, azaban-ı sani ve salil gibi bölüklere ayrılmışlardı. Bu teşkilatın ağa, katip, kethüda ve bölükbaşı olarak adlandırılan subayları vardı. Azaplar gereğinde köprücülük, lağımcılık gibi hizmetlerde de kullanılmışlardır.